De armoede staat op mijn netvlies geschreven

Armoede. Een begrip hier in Zambia wat van zo andere waarde is dan in Nederland, dan in het gros van Europa.
In de week dat ik hier ben, heb ik meer armoede gezien dan dat ik in mijn hele 21 (bijna 22) jarig bestaan in Nederland ben tegen gekomen.

Ergens in de eerste dagen liep ik samen met Marjolein (de landencoördinator) van de spar terug naar huis. We waren rustig in gesprek toen er iemand voor ons kwam staan en heel hard schreeuwde: “FUCK YOU OBAMA”. We liepen gauw door en kwamen tot de overeenstemming dat hij onder invloed was van drank of drugs.
Toch bleef het door mijn hoofd spoken. Dit laat namelijk de onmacht zien van zo’n man. Hij is boos op de president van Amerika en daarmee op iedereen die van Westerse afkomst is.

Op een ander moment afgelopen week moesten we door een armere wijk van Chipata lopen, om bij ons project te komen. Hier hadden we een meeting met de mensen die het project vormgeven. We liepen hier met zijn allen naar toe en op een gegeven moment werd er naar ons geschreeuwd: “MZUNGU!” (Dit betekent blanken) “YOU CRIMINALS!”
Ook dit weerspiegelt in mijn ogen de onmacht van deze mensen.
En ik begrijp het wel.
(Overigens is 99% van de bevolking ontzettend aardig! Iedereen maakt een praatje met je en schud je hand op de Zambiaanse manier.)

Tijdens de voorbereiding hadden we een college over Armoede. In dit college werd verteld dat een gemiddeld inkomen in Nederland bij de 10% rijkste mensen van de wereld hoort. Zit je hier iets boven, dan val je al in de categorie 5% rijkste mensen van de wereld.
Voor ons is dit loon zo vanzelfsprekend. Zo zijn we opgegroeid en zo zullen we ook onze kinderen groot brengen.

Hier in Afrika is het heel anders. 8 uur per dagen hebben we geen stroom en geen warm water. Met dat we geen stroom hebben, hebben we ook geen wifi. Dit zegt niet, dat we voor de rest wel altijd wifi hebben.
De wifi doet het niet in ons huisje, hiervoor moeten we 150 meter verderop gaan zitten.
Voor ons in alles zo vanzelfsprekend in Nederland. Je bent daar dag en nacht bereikbaar, hebt altijd stromend water en je hebt een warme douche als je hier behoefte aan hebt.
Hiernaast, hebben we in Nederland goede wegen. In Chipata, Zambia, loopt er één goede weg, maar dat is niet ‘goed’ zoals in het Nederlandse begrip ‘goed’ omschreven staat.

Als ik alleen al kijk naar het wassen van de auto’s. De auto’s in Nederland gaan lekker voor een tientje door de wasstraat. Op de rijdband, je versnelling in zijn vrij, de motor uit, de ramen dicht en lekker achterover leunen.
Hier, doen mensen dit met de hand. Het water halen ze uit vieze sloten, om vervolgens hun auto mee te wassen. Dan wel te bedenken dat het 30+ graden is. Een ontzettend hete zon op je hoofd en wassen maar. Wetend, dat de auto vaker gewassen moet worden dan in Nederland, omdat ze hier ontzettend veel rood zand hebben. Overal waar je loopt en kijkt zie je rood. Dit maakt de auto 10 x sneller vies dan een auto in Nederland op een goede snelweg.

Afgelopen zaterdag gingen we op safari. Dit was ontzettend gaaf! Maar, in het begin schrok ik toch wel even.
We zaten met zijn allen gesetteld en al in het busje, toen we nog even moesten tanken. Ik dacht nog bij mijzelf: ‘Wij gaan op safari, wij gaan op safari!!!!’ totdat we tot stilstand kwamen bij het tankstation en er kinderen op ons busje kwamen aflopen. Ze liepen op blote voeten en hadden allemaal gaten in hun shirt. Ze vroegen ons om geld oid. Ik keek naar deze kinderen en dacht: ‘Wij gaan lekker met onze luie reet op safari, terwijl deze kinderen letterlijk elke dag opnieuw moeten knokken om aan eten te komen, om aan drinken te komen, om in leven te blijven. Kinderen zonder een dak boven hun hoofd. Kinderen zonder ouders.’
Wij betalen een gezellig tripje, omdat wij dit geld hebben. Waarom hebben wij dit geld wel, terwijl er in Afrika zoveel armoede leeft?

In Nederland leef je in zo’n andere wereld...

De safari zelf was onwijs tof. We hebben heel erg veel gezien! In totaal hebben we 12 uur in een busje gezeten en zijn we er 3 keer heel kort uitgeweest. Het was 38 graden.. Erg warm dus, maar dit hield ons niet tegen om alle dieren goed te bekijken en er de tijd voor te nemen! We hebben giraffen, olifanten, hyena’s, apen, verschillende soorten herten, nijlpaarden, buffels, leeuwen, luipaarden, kraanvogels, zee-arenden en andere soorten vogels en dieren gezien. Het was zo ontzettend gaaf!
We zagen een man plassen bij een bosje en aan de andere kant van het bosje zat een hyena hem kwijlend toe te kijken. Dit was zo bizar om te zien. Wat een domme man! Hij was bijna gepakt door de hyena.
Verder hebben we een luipaard gezien die zijn prooi (een hert) in de boom boven hem had gehangen.
Ook was er een zee-arend vlak naast onze bus, die zijn prooi aan het opeten was.
Het was super gaaf en ik raad het iedereen aan die ooit in Afrika komt!

Vandaag zijn we naar de kerk geweest. Dit was totaal onverwachts. We hadden gisteren afgesproken dat we vandaag niks zouden doen en daarom had niemand een wekker gezet. Na zo’n drukke eerste week te hebben gehad en zaterdag 12 uur in een auto te hebben gezeten, was iedereen helemaal gesloopt. (Na het biertje wat we gisteravond lekker bij de golfbaan hebben gedronken.)
Om half 8 vanmorgen stonden Peter en Marjolein ineens voor onze deur. Father Jacob had Peter wakker gemaakt, om te vertellen dat we om 9 uur opgehaald zouden worden door Father Joe. Dan zouden we gezamelijk naar de kerk in Nabvutika (één van de armste wijken van Chipata) gaan. Hier zouden we voorgesteld worden.
Peter had gauw Marjolein wakker gemaakt en samen kwamen ze ons wekken. We besloten met zijn allen om inderdaad mee te gaan en hebben ons gauw aangekleed.
Een kerkdienst hier duurt ongeveer 3 uur en dit vindt in ‘the local language’ plaats. Hier bereidde ik mij tijdens het klaarmaken maar even mentaal op voor. Toch, was ik wel heel erg benieuwd naar het koor en het dansen wat ze hier in de kerk doen.
Dus, zo gezegd zo gedaan, stonden wij netjes om 9 uur paraat om opgehaald te worden. Father Joe was er alleen zelf niet. We hebben tot half 10 gewacht (dan zou de kerkdienst beginnen), maar hij kwam niet opdagen.
We zijn met zijn allen weer terug gegaan naar huis en ploften op de bank neer.
Net begonnen met alle foto’s te ordenen van de safari, stond Father Jacob ineens bij ons in het huisje. Of we toch nog naar de kerk wilden, want er bleek een miscommunicatie te zijn. We zijn gauw naar Marjolein gegaan en zij wilde wel mee. Peter was samen met de dochter van zijn vriendin en haar vriend (deze waren ook mee op safari) ergens anders naar toe gegaan, dus zij konden niet meer mee.
We stapten met zijn 6en achterin de laadbak van het busje van Father Jacob en reden gauw naar Nabvutika.
Hier eenmaal aangekomen, werden we voorin de kerk binnen gelaten en mochten we ook voorin plaats nemen. De dienst was al een tijdje bezig, maar dit scheen niet uit te maken. De kerk zat helemaal vol en iedereen keek ons aan. Ik voelde me er een beetje ongemakkelijk bij, maar dit was gelukkig snel over.
Er vonden veel verhalen, zang en dans plaats. Ook werd er tussendoor veel gebeden. Het was een prachtig geheel om mee te maken. Wel moeilijk om er bij steeds bij te blijven, omdat ik er niks van verstond.
Op een gegeven moment kwamen er twee jongens vooraanstaan met mandjes en werd er luid door het kerkkoor gezongen. Iedereen moest geld in de mandjes doen. Dit deden ze vanaf achter in de kerk naar voren. Achter moest eerst opstaan enzovoort. Zo onstonden er grote rijen met mensen, die achter elkaar liepen, meezongen en geld in de mandjes gooiden. De linkse rij waren alle vrouwen en de rechtse rij alle mannen. (Zo zitten ze ook in de kerk. Aan de linkerkant de vrouwen en aan de rechterkant de mannen.)
Ook ging iedereen een klein stukje door de knieën zodra ze het geld in het mandje gooiden. Wij deden dit dan ook mee.
Op een gegeven moment zei Father Joe (hij was dominee van de dienst) dat hij ons ging voorstellen. Hij kon dit alleen niet, omdat hij ons zelf nog niet had ontmoet. Dus, of wij zelf naar voren wilde komen en in de microfoon ons voor wilden stellen.
Zo gezegd zo gedaan. Met zijn 6en liepen we naar voren toe en toen pas zag ik hoe vol de kerk zat. Er waren ZO ontzettend veel mensen! Iedereen keek ons afwachtend aan. We stelden ons allemaal hakkelig voor in de microfoon en vertelden welke opleiding we deden. Hierna werd er geaplaudisseerd voor ons en gingen ze voor ons zingen.
Op een gegeven moment kwam Father Joe samen met een vrouw naar voren, met een kelk in hun hand. In de kelk zaten een soort eetpapieren rondjes. Alle mannen en vrouwen gingen weer vanaf de achterste rij tot aan de voorste rij, in rijen naar voren toe. Ondertussen werd er weer luid door het kerkkoor gezongen en gedanst. Iedereen moest zijn mond open doen en kreeg het ronde eetpapiertje in zijn/haar mond. Hierna mocht je weer gaan zitten. Je moest het laten smelten op je tong.

Na deze heftige kerkdienst, waarin het voelde alsof het 40 graden was, gingen we eten met Father Joe en een aantal andere belangrijke mensen van de kerk.
Eten doe je hier met de hand. Geen bestek dus. Heel leuk allemaal, alleen het moet met je RECHTERhand. Je doet hier niets met links. En laat ik nou net als enige LINKShandig zijn. En ik ben ook nog eens zo linkshandig als het maar kan. Maargoed, zo gezegd zo gedaan. Ik heb netjes met rechts gegeten. Ik heb nog nooit zo moeilijk rijst moeten eten. De kip ging nog wel maar de rijst met de groentesaus.... Ik ben blij dat ik nu thuis zit en we hier gewoon met mes en vork kunnen eten en ik dit gewoon met links kan en mag doen!

Nadat we hadden gegeten zou Father Joe (dit is trouwens een ierse man van 73) ons weer terugbrengen naar het Bisdom (waar we wonen). Eenmaal bij de auto aangekomen, bleek dat we met zijn 5en op de achterbank moesten. Geprop en gedaan, zaten we klaar om te gaan. Father Joe was alleen nog heerlijk aan het kletsen buiten de auto. Het was snikheet en wij zaten daar met de slappe lach te wachten. Toen Father Joe eindelijk kwam zitten, dachten we: ‘Nu gaan we’! Maar, hij wilde ons eerst zijn muziek laten horen. Dit duurde ook een hele tijd en uiteindelijk startte hij de auto. Toen wilde hij toch nog even iets zeggen en bleven we nog weer even stil staan. Zaten we dan met ons goeie gedrag, met zijn 5en op de achterbank. Het leek een eeuwigheid te duren.
Uiteindelijk gingen we rijden. Alle mensen schreeuwden naar de auto: ‘Bamboe Joe!’ (dit betekent Father Joe). Het was geweldig om te zien hoeveel het volk om hem geeft.
We reden door Nabvutika heen. En hier schrok ik weer. Het was zo ontzettend arm hier. Een krottewijk. Toen we langs de markt kwamen, vertelde Father Joe dat naast de markt de vuilnis uit de stad wordt gedumpt. Op deze markt wordt groente en fruit verkocht en dit zit dus altijd onder de vieze beesten. Het deed me zeer om dit te zien.
De armoede die in zo’n stadje speelt, overheerst al mijn gevoelens. Het lijkt net, alsof je in een film terecht bent gekomen. Alsof het allemaal zo is opgezet, alsof het niet echt is. Maar het is daarentegen wel de werkelijkheid. En deze werkelijkheid is heel erg hard.

Als je niet in een derde wereldland bent geweest, kan je er je geen voorstelling van maken...
Als je er wel bent geweest, kan je het niet begrijpen...